liberalism Ethiopia ethiopian Airline ethio Tel

ከፈረሱ ጋሪው የቀደመው የልማት ድርጅቶን ወደ ግል የማዛወርየ^‹‹ሊበራሊዝም^››ሂደት

በአሁኑ ሰአት ኢህአዴግ መራሹ መንግስት ዋና ዋና የሆኑትን የመንግስት የልማት ድርጅቶችን በከፊል ወይም ሙሉ ለሙሉ ወደ ግል ለማዛወር መወሰኑ ከዚህ ቀደም ገዢው ፓርቲ ያራምድ ከነበረው የተለየ አቋም ሲሆን እነኚህ የልማት ድርጅቶች ወደ ግል አይዛወሩም በሚል በነሱ አትምጡብኝ የኒኦ ሊበራል ሃይሎች አመለካከት ነው ይሄንን አንቀበልም ሲል የቆየ ቢሆንም አሁን ግን ብዙዎቹን ምእራባውያኑን ጭምር ያስገረመ የፖሊሲ ለውጥን አድርጓል፡፡ የፖሊሲ ለውጡ ያልተጠበቀ ሲሆን የዘገየና ትንሽ(Too little, Too Late)ፈረንጆቹ እንደሚሉት ነው፤ ከዚህ በተጨማሪ ግን የዚህን ያህል ግዙፍ የፖሊሲ ለውጥን ለማድረግ ከመነሳት በፊት ኩባንያዎቹን ለማስተላለፍና ለውጡን መምራት በህዝብ ዘንድ ተአማኒ በሆነ ሁኔታ ሽግግር እንዲደረግ አስፈላጊ የሆኑት ቅድመ ሁኔታዎች መሟላት ነበረባቸው ፡፡

በማንኛውም ሃገር እንደሚደረገው ሁሉ አንድን ተቋም ወደ ግል ለማዛወር እንዲሁም አክስዮኖችን ለህዝብ ለመሸጥ አስቀድሞ የሚያስፈልጉ መዘጋጀት ያለባቸው መደላድል የሚሆኑየገበያ መሰረተ ልማቶች፤ደጋፊ የህግ ማእቅፎችና ተቋማት የሚያስፈልጉ ሲሆን ለምሳሌ ስለ አክስዮን ድርጅቶች የሚደነግገውናከ60 አመት በፊት የወጣው የንግድ ህግ ይሻሻላል ቢባልም ተሻሽሎ አልወጣም ፤ ከዚህ ቀደም ትላልቆቹ የመንግስት ድርጅቶች የቢራ ፋብሪካዎቹን ጨምሮ በዝግ ጨረታ ላሸነፉት የውጭ ኩባንያዎች የተሸጡ ሲሆን ይፋዊ የሆነ የአክስዮን ገበያ ባለመኖሩ ምክንያትእስካሁን ድረስ መንግስት ትላልቆቹን ድርጅቶቹን የመግዛት እድልን ያገኙት የውጭ ባለሃብቶችና እንደ ሚድሮክ ያሉት ናቸው ፡፡እነኚህ ድርጅቶች አክስዮኖቻቸው ለህዝብ ይሸጣሉ ቢባልም በየትኛው የአክስዮን መገበያያ መድረክ እንደሆነ ግልፅ አይደለም ፤ በተደጋጋሚ የንግዱ ህብረተሰብ የአክስዮን ገበያ እንዲከፈት ውትወታ ቢያደርግም በመንግስት በኩል ግን መቆጣጠር አንችልም ፤ ሃገሪቱ ለዚህ ዝግጁ አይደለችም ….ወዘተ በሚሉ ምክንያቶች ፈቃደኝነት አልታየም ፤ ኢትዮጲያ የአክስዮን ገበያ ከሌላቸው በዓለም ላይ ካሉ 40 አገራት ትልቋ መሆኗ የዓለም ሚዲያዎች የዘገቡት ጉዳይ ነው ፤የአሁኑን የመንግስት ድርጅቶችን ለህዝብ አክስዮን እሸጣለሁ የሚለው አቋም በመጀመሪያ የአክስዮን ገበያና ግልፅ የሆኑ የአክስዮን ኩባንያ ድንጋጌዎችና ፤ የንግድ ህግጋት በሌሉበት አክስዮኖቹ እንዴት እንደሚሸጡ ግልፅ ማድረግ ይጠበቃል ፡፡

በመግለጫው ላይ እንደተጠቀሰው ወደ ግል በሚዛወሩበት ሙስናን ለመከላከልጥንቃቄን እንደሚደረግ አመልክቷል፡፡በቀድሞዋ ሶቭየት ህብረት አባል በሆኑበት ሃገራትና በአሁኗ ራሺያ በቦሪስ የልሲን ዘመን የመንግስት ድርጅቶችን ወደ ግል በሚያዛውሩበት ወቅት ከፍተኛ ሙስና በመፈፀሙ ዋና ዋና የሚባሉ ድርጅቶች በግለሰቦች እጅ ገብተው አሁን ቱጃር ኦሊጋርክ የሚባሉት የሃገሪቱን የሀብት ሃብት ምንጭ የሆኑትን ኩባንያዎች በርካሽ ዋጋ በእጃቸው ሊያስገቡ በቅተዋል በዚህም ሩስያና ፤ እንደ ኡክሬን ያሉ ሃገራት በሃብታሙና በደሃው መሀከል ሰፊ የሆነ የሃብት ልዩነት ከሚታይባቸው የዓለም ሃገራት ተርታ ተሰልፈዋል ፤ ብዙዎቹ የአሁኑ የሩስያና ኡክሬይን ቢሊየነሮችም በዚህ መንገድ ሃብትን ያካበቱና ፖለቲካውንና ኢኮኖሚውን ለመቆጣጠር በቻሉ ሰዎች ስለሆነ ዲሞክራሲን ለማስፈንም እንቅፋት ሆኗል ፤ የአሁኑ የሩስያ ፕሬዝደንት ፑቲንም በእነኚህ ዲታ ኦሊጋርኮች ጋር በመሻረክና የሃገሪቱን የተፈጥሮ ሃብት በመከፋፈል ሃገሪቱን እየገዙ እንዳለ ይታወቃል፤እነኚህ ባለሃብቶችም ሃገራቸውን ስለማያምኑ ኑሯቸውን በአውሮፓና እንግሊዝ ሲያደርጉ የሃገራቸውን ሃብትም ወደ ውጭ በማሸሽ ኪሳራን ተከትሎም የተዛባ የሃብት ክፍፍል አስከትለዋል፤ እንዲሁም በቻይናም የመንግስትን ኩባንያዎችን እንደ ሩስያ አይሁን እንጂ የኮሚኒስት ፓርቲው አባላትና ዘመዶች ሊከፋፈሏቸው በቅተዋል፡፡

ውሳኔው በገዢው ፓርቲ የተወሰነ ሲሆን ነገር ግን ይህ ቁልፍ ውሳኔ እንደመሆኑ መጠን መወሰን የነበረበት በፓርቲ መዋቅር ነው ወይንስ አስፈጻሚ በሆነው በሚኒስትሮች ም/ቤትና በህግ አውጪው መፅደቅ ነው የነበረበት የሚለው አነጋጋሪ ነው ፤ ጉዳዩ ወደ ፓርላማ ሄዶ ህግ ሆኖ በሚቀየርበት ወቅት ፓርላማው የገዢውን ፓርቲ ውሳኔ ማፅደቅ ይጠበቅበታል ማለት ነው ፡፡ትላልቅና ወሳኝ የሆኑ የኢኮኖሚ አውታር የሆኑ ድርጅቶችን ፤ወደ ግል የማዛወር ሂደት በጥንቃቄ መተግበር ሲኖርበት ከላይ የተጠቀሱትንና የሌሎችን ሃገራትን ልምድን ማስተዋል ያሻል፤ይዛወራሉ ከሚባሉት መሃከል ቴሌን ብንወስድ ለውጭ ባለሃብቶች ክፍት ከመደረጉ በፊት ለሃገር ውስጥ ባለሃብቶች ክፍት ተደርጎ የሃገር ውስጥ ባለሃብቶች ሃብትን እንዲፈጥሩበትና የመወዳደር ብቃታቸውን ለማሳደግ ቅድሚያ እድል ማግኘት የሚገባቸው ሲሆን እነሱ ሲጠነክሩ ለውጭዎች ክፍት መደረግ የነበረበት ቢሆንም ለረጅም አመታት ለሃገር ውስጥ ባለሃብቶች ጭምር ክፍት አይደረግም በሚል ግትር አቋም በመንግስት ሞኖፖሊ ለአመታት ተይዞ ቆይቷል፤ የአየር መንግዱም ዘርፍ ከአነስተኛ አውሮፕላንና ከአምቡላንስና ሄሊኮፕተር በስተቀር ለትላልቅ የግል አየር መንገዶች ፈቃድ የማይሰጥ ሲሆን መጀመሪያ ዘርፉን ክፍት በማድረግ የሃገር ውስጥ ትላልቅ አውሮፕላኖችን ለሚያንቀሳቅሱ ክፍት መደረግ ነበረበት ፡፡ አሁን ክፍት ይደረጋሉ የሚባሉት ዘርፎች በሙሉ የሃገር ውስጥ ባለሃብቶች ያለ ገደብ እንዲንቀሳቀሱ ቢፈቀድ ስንት ቴሌና ስንት ትላልቅ የግል አየር መንገዶች ሊኖሩ እንደሚችሉ መገመት ይቻላል፡፡

የፋይናንሱን ዘርፍ ብንመለከት የግል ኢንሹራንሶችና ባንኮች መጀመሪያ ለሃገር ውስጥ ተወዳዳሪዎች ክፍት የተደረገ ሲሆን አንዳንዶቹ ተቋማት ከፍተኛ ካፒታልን እስከመፍጠር ደርሰዋል አሁን የዚህ ዘርፍ ችግር ለሃገር ውስጥ ባለሃብቶች ብቻ ክፍት መሆኑና ለውጭ ባለሃብቶች ክፍት አለመደረጉና ለረጅም ግዜ ዝግ ሆኖ መቆየቱ ደግሞ በዘርፉ በቂ ውድድር እንዳይኖርና የውጭ ምንዛሬን ለማፍራት በራሱ እየፈጠረ ያለው ችግር አለ፡፡ ነገር ግን አሁን ክፍት ይደረጋሉ የተባሉት ዘርፎች ቅደምተከተሉ መሆን ያለበት መጀመሪያ ለሃገር ውስጥ ባለሃብቶች እንዲሳተፉ ህጎችን ማውጣት የነበረበት ሲሆን በመቀጠልም በሃገር ውስጥ ካፒታልን ከፈጠሩና ከውጭ ባለሃብቶች ጋር መወዳደር የሚያስችል አቅምን በሚፈጥሩበት ወቅት የውጭዎቹ እንዲገቡ ይደረጋል፤ ነገር ግን የአሁኑን ለየት የሚያደርገው ግን ለውጭም ለሃገር ውስጥም እኩል ክፍት ማድረጉ የተለየ ያደርገዋል ፡፡በኢትዮጲያ የመንግስት ድርጅቶችን ወደ ግል የማዛወር ሂደት ግልፅነት የጎደለውና ለሙስና የተጋለጠ ሲሆን ፤ ብዙዎቹ ትላልቆቹ ለውጭ ባለሃብት የተላለፉ ሲሆን ህብረተሰቡ ከደመወዝተኝነት ውጪ ሌላ ሃብትና ንብረትን እንዳያፈራ ሲያደርገው ከእነዚህ ድርጅቶች ውስጥ የባለቤትነት ድርሻ መብት ለመግዛት ምንም እድልን ሳያገኝ የቀረ ሲሆን የአሁኑ ለየት የሚያደርገው ግን ለህዝቡም ድርሻን እሸጣለሁ ማለቱ ነው ይህ መልካም ሲሆን ህዝቡም ተሳታፊ መሆኑ ለግልፅነት አጋዥ ነው፡፡

የገንዘብና / ኢኮኖሚ / ትብብር ሚ/ሩ 59 ቢሊየን ብር በላይ የ2011 ዓ.ም. በጀት ጉደለት ማሳየቱንና ይህንንም ለመሙላት በሃገር ውስጥ የገንዘብ ህትመት ይሸፈናል ማለታው መጪው ግዜ የባሰ የዋጋ ግሽበት የሚታይበትና የዜጎች ኑሮ የበለጠ ፈታኝ ሁኔታ ውስጥ እንደሚገባ አመላካች ነው፡፡ የበጀት ጉድለቱን ለመሙላት አሁን ካለው አሳሳቢ ከሆነውና አሁንም እየናረ ካለው የዋጋ ግሽበት አንጻር እንደ ከዚህ ቀደም ተጨማሪ ገንዘብን ወደ ኢኮኖሚው ቢለቀቅ የሚፈጥረውን ተጨማሪ ግሽበትን መቋቋም ስለማይቻል እነኚህን ድርጅቶችን መሸጥ አማራጭ የሌለው ሆኖ ተገኝቷል

እንደ ቻይና ያሉ ሃገራትም በተነሳው ብጥብጥና የፖለቲካ አለመረጋጋት ሳቢያ ወደዚህ የሚልኩትን ኢንቨስትመንታቸውን ያዝ ማድረጋቸውም ተሰምቷል ፤ ከውጭ ይገኝ የነበረው ብድር የመቀነስ አዝማሚያን አሳይቷል - በመሸጥ ካልሆነ በቀር እንደ ከዚህ ቀደሙ በብድርም ሆነ በእርዳታ በቀላሉ ከውጪ ገንዘብ ማግኘት እንደማይቻል መገመት ይቻላል ፤ስለሆነም መንግስት ካለበት የእዳ ጫናና ከከፍተኛ የበጀት ጉድለት ለማቃለል የእነዚህን ድርጅቶችን ሽያጭ እንዳሰበው መገመት ይቻላል ፤ በሌላ በኩል ደግሞ ኢኮኖሚውን ለውጭ ባለሃብቶች ^‹‹ሊበራላይዝ^›› ክፍት አድርግ የሚለውን የምእራባውያንን ግፊት መልስ ለመስጠትና የፖሊሲ ማሻሻያን በማድረግ ሊመጣ የሚችልን እርዳታንና ብድር ለማግኘት ሊሆን ይችላል ፡፡ ሃገሪቱ የዓለም የንግድ ድርጅት አባል እንዳትሆን አንድ እንቅፋት ሆኖ የቆየው ይሄው ክፍት አይደረጉም የሚባሉት ዘርፎች ጉዳይ ነው ፤ ይሁንና ወደ ግል ይዛወሩ በተለይም ለሃገር ውስጥ ባለሃብቶች ይተላለፉ መባሉ መልካም ቢሆንም ያለውን የሃብት ልዩነትን እንዳያሰፋውና ለማስተካከል በሚያስቸግር ሁኔታ ሃብት በጥቂቶች እጅ መከማቸትን እንዳይፈጥር ጥንቃቄን ማድረግ ያሻል፡፡የልማት ድርጅቶቹ ለረጅም አመታት ሞኖፖሊ በመሆን ባለሃብት አይገባባቸውም መባላቸው በሃገሪቱ እድገት ላይ የራሱን አሉታዊ ተፅእኖን ፈጥሮ ቆይቷል ፤ ቴሌና አየር መንገድ ድርጅቶች በጣም አትራፊ ስለሆኑ እንደ ኢትዮጲያ አየር መንገድ ያለው በውጭ ምንዛሬ ስለሆነ በተለይም የውጭ ባለሃብቶቹ ትርፋቸውን ወደ ውጭ ማውጣትም ይችላልበዚህም ምክንያት የውጭ ባለሃብቶችን ለመሳብ ያስችላል ፤ ነገር ግን ከቴሌ በተለየ ሁኔታ አየር መንገዱ አትራፊና የብሄራዊ መለያ እንደመሆኑ መጠን እርሱን ወደ ግል ማዛወሩ የተቻኮለ ውሳኔ ነው፡፡

በሌላ በኩል ደግሞ እነኚህ የልማት ድርጅቶች በሙስናና ውጤታማ ያልሆነን አገልግሎት በመስጠት የሚታወቁ ናቸው እንደ ቴሌ ፤ (Shipping Lines) ሺፒንግ ላይንስ ያሉት መንግስታዊ ሞኖፖሊዎች ሲሆን ተወዳዳሪ ኩባንያዎች ቢኖሩ የዋጋና የጥራት ልዩነት ሊመጣ የሚችል ሲሆን ለዚህ የገበያ ውድድር መልካም እድልን ይፈጥራል ፤ከእነኚህ ኩባንያዎች ግልጽ የሆነ የሂሳብ አያያዝ የሚጠይቅ ሲሆን የሂሳብ ሪፖርቶችንም በየሩብ አመቱ በግልፅ ማተምን ይጠይቃል፡፡ ከዚህ ቀደም ለኢትዮያ ዋነኛ አበዳሪ የሆነችው ቻይና የንግድ መርክብ ድርጅት ውስጥ ድርሻ ይሰጠኝ ብላ ጠይቃ የነበረ ሲሆን ለውጭ ባለሃብቶች ክፍት ሲደረግ ቻይናና ሌሎች የሩቅ ምስራቅ አበዳሪዎች ኢኮኖሚውን ለመቆጣጠር የሚስችላቸውን ድርሻ ሊይዙ ይችላሉ የሚል ስጋት አለ፡፡ መንግስት አብዛኛውን ድርሻ አሁንም ቢሆን እኔ እይዛለሁ ቢልም በሂደት ግን አንዴ መሸጥ ከጀመረ እየሸጠ መውጣቱ የማይቀርና የግል ባለሃብቶቹ ድርሻ እያየለ መምጣቱ አይቀርም ስለዚህ ቋሚ የሆነ የአክስዮን ግብይት በማቋቋም ማንኛውም ሰው ባለው አቅም አክስዮኖችን የመግዛት እድልን ማግኘት አለበት፡፡

የወጪ ንግድ ገቢ የሃገሪቱን ምንዛሬ ፍላጎትን ማሟላት ባቃተው ወቅት ድርጅቶቹን የተወሰነውን ድርሻ መሸጥ እንደ አንድ የገቢ ምንጭ ሆኖ ሊያገለግል ቢችልም በዘላቂነት ግን በሽያጩ ከሚገኘው ገቢ አስተማማኝ ገቢን የሚያስገኝ አቅምን መፍጠር ዋነኛ ተግባር መሆን አለበት፡፡የኢኮኖሚ ማሻሻያ ለውጡ በዚህ መገታት የሌለበት ሲሆን የሃገሪቱን ሃብት ለረጅም ዘመናት አስረው የያዙና ትርፋማ ያልሆኑ ዘርፎች ለውድድር ክፍት በማድረግ በተሻለ ሁኔታ በግል ባለሃብቶች እንዲተዳደር መደረግ አለበት ፡፡

 

Dr. Abey ethiopian politics

በቁጣ የተነሳሳን ህዝብ በማረጋጋት የተጠመዱት አዲሱ ጠቅላይ ሚኒስትር

የህዝብን ቁጣ በማስተንፈስ (በአንገር ማኔጅመንት ) ስራ የተጠመዱት  ውስጥ ለዘመናት ፍትህን ያጣና ሲበደልና ሲበዘብዝ በኖረ ህዝብን ለማረጋጋት ወደ ስልጣን የመጡት አዲሱ ጠቅላይ ሚ/ር በአዋሳ ተገኝተው ባደረጉት ንግግር ^‹‹የዚህን ያህል ቂም የተያያዝን አልመሰለኝም ነበረ^›› ሲሉ የተሰማቸውን እውነቱን ተናግረዋል ፡፡ ታምቆ የቆየውና ለአመታት በሰብአዊ መብትም ሆነ  በዲሞክራሲና በኢኮኖሚ ተጠቃሚነት ዘርፍ ተገቢውን ምላሽና ግንዛቤን ያላገኘው ህዝብ በውስጡ ጤናማ ያልሆነ ስሜት መታመቁን መረዳታቸው በራሱ ከእርሳቸው ቀደም ካሉት ጠቅላይ ሚኒስትር ለየት ያደርጋቸዋል ፤ ይህም የብዙዎቹን ተስፋ አጭሯል ፡፡ ጠቅ / ሚሩ በተለያየ ሃገራት ታስረውና ለአመታት ተረስተው የኖሩትን በማስፈታት በኩል ስራዎችን የሰሩ ሲሆን በዚህ ዘርፍ ዜጎች ተረስተው እንደነበረ አመላካች ነው፡፡

የቀድሞዎቹ ጠቅላይ ሚኒስትሮች አቶ ሃይለማርያምም ሆኑ አቶ መለስ ዜናዊ ለህዝብ ጥያቄ ቅርበት አላሳዩም ማለት ይቻላል፡፡ ከላይ በሚሰጥ ትእዛዝ ሃገርን የማስተዳደርንና ጨርሶ የህዝብን ጥያቄን አለማዳመጥ በሙስና ፤ በአቅም ማነስ የህዝብ ቅሬታ ይቀርብባቸው የነበሩትን አመራሮችን ከስፍራ ስፍራ መለዋወጥ እንጂ የተሻለ አቅም ያላቸውን ሰዎችን አለመመደብ የህዝብ ጥያቄዎች መፍትሄን ሳያገኙ እየተገላበጡ በእንዲሄዱ ሰበብ ሆኗል ፡፡ ህዝቡ ፍላጎቱን በቅጡ የሚያዳምጠው አካል በለሌለበት ሁኔታ አዲሱ ጠቅላይ ሚኒስትር ይህንን የህዝብ ቁጣ ለማስተንፈስና ለማብረድ በተለያዩ የሃገሪቱ አካላት በመገኘት ከህዝብ ጋር ቀጥተኛ ውይይትን ማድረጋቸው ይበል የሚያሰኝ ነው ፡፡ ነገር ግን ጉዳዩ በንግግርና በውይይት ብቻ የሚፈታ ሳይሆን በቀጥታ በፍጥነት ወደ ተግባር መግባትን የሚጠይቅ ሲሆን እንዲሁም ተደጋጋሚ የህዝብ ቅሬታ የቀረበባቸውን ባለስልጣናትን ከሃላፊነታቸው ማንሳትንና በሙስና የማይጠረጠሩ ሃላፊዎችን መሾምን የሚጠይቅ ጉዳይ ነው በዚህ ዘርፍ ዶ/ር አቢይ ግማሽ ነጥብን ብቻ ሊያገኙ ይችላሉ ለዚህም ምክንያቱ ጥቂቶቹን በጡረታ አሳርፌአለሁ ቢሉም ነገር ግን በህዝብ ዘንድ  የማይወደዱና በብዙ ሙስና የሚጠረጠሩት ሃላፊዎችን መልሰው ቁልፍ በሆኑ ስፍራ መሾማቸው በእርሳቸው ላይ ጥርጣሬን የሚጋብዝ ነው ፤ በቅርቡ በሜቴክ ያደረጉት ሹመት ይህን ጥርጣሬ የሚጋብዝ ነው ፤በአንጻሩ ደግሞ የፖሊስ አዛዦችን መለዋወጣቸውና መከላከያውን በሪፎርም ለማደስ ማሰባቸውን ግልፅ ማድረጋቸው ደግሞ ለለውጥ የቆሙና የህዝብ ድጋፍን ለማግኘት የቆረጡ ሆነው እንዲታዩ አድርጓቸዋል፡፡

ሃገሪቱ ካለችበት ሁኔታ አንጻር የህዝብ አመኔታን ለማግኘት ጠቅላይ ሚ/ሩ ከህዝብ ጥርጣሬ የጸዱ አመራሮችን መሰየም የተገባው ቢሆንም ነገር ግን ምክንያቱ በማይታወቅ ሁኔታ የቀድሞዎቹን አመራሮችን ወደ ስልጣን መመለስ የፈለጉበት ምነክንያት አይታወቅም ፤ ምናልባት የቀድሞቹን አመራሮቹን በመሾም ኢህአዴግ ውስጥ ያሉትን ለውጥ ፈላጊ ያልሆኑትን ሃይሎችን ለማስደሰት ‹አፒዝ› ለማድረግ ብለው ከሆነና ለውጥ ፈላጊዎቹን ያስደሰቱትን ያህል ለውጥ የማይፈልጉትንም በማስደሰት መሃል ላይ ስፍራን ለመያዝ ታክቲክ ይሁን ግልፅ አይደለም ፤ ነገር ግን ይህ የጠ/ሚሩ አሹዋሹዋም ነባር የኢህአዴግ አካላትን ሊያስደሰት ቢችልም ከህዝብ ፍላጎት አንጻር ግን የህዝብን ፍላጎትን ማርካቱ አጠያያቂ ነው ፡፡ በዚህም የህዝብን አመኔታን ላለማጣትና ወዳልተረጋጋ ሁኔታ ላለመመለስ ጥንቃቄን ማድረግ ያስፈልጋል ፡፡

ይህ የአሁኑ ጠ/ ሚር የዶ/ር አቢይ አህመድ ሹመት አሰጣጥ የአሜሪካን ፕሬዝደንት የነበረውን አብረሃም ሊንከንን ያስታውሰናል፤ ሊንከን ፕሬዝዳንት የነበረበት ዘመን በአንድ በኩል የባርያ ስርአትን መቀጠል በሚፈልጉና በሌላ በኩል ደግሞ የባርያ ስርአቱ እንዲያበቃ በሚፈልጉ ሁለት ተቃራኒ ሃይሎች ዙሪያውን ተከቦ የነበረ ሲሆን ሊንከን ሁለቱንም ለማስደሰት ተቃራኒ የሚመስሉ ውሳኔዎችን ይወስን ነበረ ፤ በዚህ በአጭር ግዜ ለውጥ ፈላጊ ያልሆኑትን ሃይሎችን ድጋፍን እንዲያገኝ አስችሎታል፤ ነገር ግን ዋና አላማው የባርያውን ስርአት መለወጥ የነበረ ሲሆን ይህን በማድረጉ ለውጥ ፈላጊ ያልነበሩትን ሃይሎችን ፍላጎት በመጠበቁ ከእነርሱ ሊመጣበት ይችል የነበረንን ለውጥን እምቢታንና ጠንካራ ተቃውሞን ማስቀረትና የማይቀረውን  ለውጥ ማምጣት ችሏል ተብሎ ይታመናል ፤ አንድ ለውጥን እንዲያመጣ የተሰየመ ከፍተኛ ስልጣን ላይ ያለ ሰው ለውጥ እምቢ ባዮችንም ሆነ ለውጥ ፈላጊዎችን በአጭር ግዜ ውስጥ ሊያስደስት የሚችል ፖሊሲን መከተል ሲኖርበት በረጅም ግዜ ግን ለቆመለት ለውጥ ታማኝ በመሆን የህዝብን የለውጥን ፍላጎትን መመለስ ይኖርበታል ፡፡

ራሳቸውን በለውጥ ፈላጊዎችና በለውጥ ተቃዋሚዎች መሃከል ያገኙት አዲሱ ጠቅላይ ሚኒስትር ለህዝቡ ታማኝ ይሆናሉ ወይንስ የህዝብን ድጋፍ ላጣውና ስልጣናቸው ከእጃቸው እያፈተለከ ላሉት የፓርቲያቸው ነባር ስልጣን ጠባቂዎች ^‹‹ኦልድ ጋርድ^›› (old guard) አባላት ታማኝ ይሆናሉ የሚለው ነው ጥያቄው፡፡ የኢትዮጲያ ህዝብ በተደጋጋሚ ለውጥን እናመጣለን በሚሉ መሪዎች የተታለለና ብዙ የችግርንና ውጣ ውረድን በማየት ችግርን ያየ ባስ ሲልም የተዘረፈና የተጨፈጨፈ የተካደ ህዝብ ስለሆነ በቀላሉ መሪዎችን የማመን ዝንባሌን አያሳይም፤ ይህንን የህዝቡን ስነ ልቦና መረዳት አስፈላጊ ነው፡፡ ጠቅላይ ሚኒስትሩ በትራንስፎርሜሽናል ለውጥ የተማሩ ስለሆነ ለውጥን ለማካሄድ ያሉትን ተፈጥሯዊ ፈተናዎችን የሚረዷቸው ይመስለኛል ፡፡

በማንኛውም ለውጥ ሊደረግበት በሚገባ ተቋም ውስጥ ሶስት አይነት አሰላፎች አሉ፤ አንደኛው ቡድን ከነባራዊው (Status Quo) ሁኔታ ^‹‹ስታተስ ኩ^›› ተጠቃሚ ሆኖ የኖረና ለውጥ እንዲደረግ የማይፈልግ ቡድን ሲሆን ሁለተኛው ቡድን ደግሞ ከውጭ ወይም ከውስጥ ያለ ሆኖ ነገር ግን ባለው ነባራዊ ሁኔታ ያልተጠቀመና ለውጥ በቶሎ እንዲመጣለት የሚፈልገው ቡድን ሲሆን ይህም ብዙሃኑን ህዝብና ወጣቱን ይወክላል ፤ ሶስተኛው ቡድን ደግሞ የለውጥን አስፈላጊነትን በሚገባ የሚረዳ ነገር ግን ለውጥ ይዞት በሚመጣው ጓዝና መዘዝን የሚፈራ አካል ነው ፤ የለውጥ እምቢ ባይነት ^‹‹ሪዚስታንስ ቱ ቼንጅ› (Resistance to Change) ሊመጣ ከሚችልባቸው አቅጣጫዎች አንዱ ይሄ ነው ፡፡ ለውጥን ለመተግበር ተቋማት የውጭ አማካሪን እስከመቅጠር ድረስ የሚሄዱበት ግዜ አለ ፤ አንድ የፖለቲካ ፓርቲ ግን ውክልና ባላቸው በራሱ አመራሮች ካልሆነ በስተቀረ የለውጥን ፍላጎት እሚመልስበት እድል የለውም ፤ስለዚህ አመራሩ ራሱ ወቅታዊውን ሁኔታ በመረዳት የለውጡ አካልና ተባባሪ በመሆን ሃገርን ወደሚቀጥለው እርከን የማሻገር ስራን መስራት አለበት፡፡

ጉዳዩ የዘገየና ለውጥ ቀደም ብሎ መምጣት የነበረበት ቢሆንም የዚህን አሳሳቢነት በመረዳት ‹‹ጊዜ የለንም በሚል ስሜት ›› መንግስት ስራውን መስራት እንዳለበት ማሳሰባቸው መልካም ሲሆን ከሁኔታዎች ጫፍ መድረስ አንጻር ሲታይ ግን ወደ ለውጥ መሄድና ፈጠን ባለ ሁኔታ ችግሮችን  በመፍታት ለመጪው ሃገራዊ ምርጫ አስፈላጊ የሆኑትን የመወዳደርያ ሜዳን ከወዲሁ ማዘጋጀት ይገባል፤ ከችግሩ ጥልቅ ከመሆን አንጻር ኢህአዴግ ብቻውን የሚወጣው አይደለም፡፡

የዲሞክራሲ ስርአትን ኮትኩቶ አለማሳደግ ይባስ ብሎም በእኔ አውቅልሃለሁ ልማታዊ መንግስትነት ሰበብ ዲሞክራሲን ሆነ ብሎ ማቀጨጭ ፤ ሃገርን እያስከፈለ ያለው ዋጋ በዚህ ወሳኝ ወቅት በግልፅ የታየ ሲሆን የዲሞክራሲ ስርአትን ማስፈን ጉዳይ ለዚህች አገር ወሳኝ ቢሆንም ነገር ግን በገዢው ፓርቲ በኩል መጀመሪያ አካባቢ የመልካም አስተዳደር ችግር ነው ፤ ቀጥሎም የመልካም አስተዳደር ችግር ነው በሚል ተደጋጋሚ ምላሽን ቢሰጥም ነገር ግን ችግሩ ግን ከዲሞክራሲ ጥያቄም በላይ የሰብአዊ መብት ጥያቄ ሆኖ ቀጥሏል ፡፡ ገዢው ፓርቲ እነኚህን ህዝባዊ ጥያቄዎች ፈጠን ብሎ ምላሽ መስጠት የነበረበት ቢሆንም ምንም አይመጣም በሚል ዝም ብሎ መተኛትን መርጧል ፡፡ ይህም ገዢውን ፓርቲንና ሃገሪቱን በዋጋ የማይተመን ዋጋን አስከፍሏል ፤ እያስከፈለም ይገኛል ፡፡ ይህም በሃገሪቱ የኢኮኖሚ እንቅስቃሴ ላይ አሉታዊ ትፅእኖን ሲጋብዝ ፤ ለመቶ ሺሆች መፈናቀልን ፤ ለሰብአዊ መብት ጥሰትንና ለከባድ አለመረጋጋት ውስጥ አገሪቱን ሊከታት በቅቷል፡፡

የችግሩን ምንጭ በምንመረምርበት ወቅት የምናገኘው ነገር ከጥቂት አመታት በፊት የምርጫ ውድድር ሰሞን ለችግሩ ከገዢው ፓርቲ ይሰጥ የነበረው ምላሽ የአፈጻጸም ችግር ነው የሚል ነው ፤ ፖሊሲዎቻችን ፍፁም ትክክል ናቸው ነገር ግን አፈጻጸም ላይ ነው ችግር ያለው የሚለው መልስ ለጊዜው ምላሽ ቢሆንም ነገር ግን ከውስጥ ያለውን የባሰውን ችግር ግን መሸፈኛ ሆኖ ለጊዜው አገልግሏል ፤ የአፈጻጸም ችግር ከምንድነው የሚመጣው ለሚለው ጥያቄ አንዱ በቃት ያላቸው አመራሮች በስፍራው አለመመደብ ፤ አመራሮቹን ተጠያቂ የሚያደርግ አሰራር አለመኖርና የፖለቲካ ታማኝነትን ብቻ እንደ ብቃት መስፈርት በመውሰድ የሙስና ችግሮች ስር መስደድ ሲጀምሩ አይቶ እንዳላየ መታለፋቸው መመለሻ ለሌለው የሙስና ደረጃ ላይ ሃገሪቱን አድርሷል ፡፡ ከዚህም ዋነኛው ትክክለኛ ዲሞክራሲ ቢኖርና በዲሞክራሲ መንገድ ህዝብ መሪዎቹን የመምረጥ እድል ቢሰጠው ግን በሙስና የተዘፈቁትን ትቶ የተሻለ አቅም ያላቸውንና በሙስና ያልተነካኩት ይመረጡ ነበረ ፤ በየትም ሃገር መሪዎች እንደ ሰው በሚያጠፉበት ወቅት ጠንካራ ዲሞክራሰ ሲ ያለው ሃር ከሆነ መሪው በህዝብ ድምፅ ከስልጣኑ ይነሳና በሌላ ይተካል ፤ ይሄ ነው ምእራቡ ዓለም አሁን ለደረሰበት ትልቅ ደረጃ የደረሰው በኢኮኖሚም በፖለቲካም ፡፡

ይሁንና ኢህአዴግ መራሹ መንግስት ከ97 ዓ.ም ወዲህ ያለፉትን ሁለት ምርጫዎችን የተቃዋሚዎችን ድምፅ በፓርላማ አልስማ ያለ በሚመስል ሁኔታ በሃገራዊ ምርጫ ወቅት 96 እና ከዛም በላይ በመቶ ድምፅ አግኝቻለሁ ማለቱና ምንም የተለየ ድምጽን በሚዲያም ሆነ በመንግስት ውስጥ ላለመስማት ዝግ ማድረጉ ገዢውን ፓርቲ በዋጋ የማይተመን ኪሳራን አስከፍሏል፡፡ ነገር ግን አዲሱ ጠቅላይ ሚኒስትር ግረን መከላከያ አዛዦችን ሰብስበው እንደተናገሩት ^‹‹ኢህአዴግ ፖለቲካዊ ስራውን መስራት አቅቶት በራሱ ስንፍና የወደቀ እንደሆነ የመከላከያ ሠራዊቱ ሕዝብ ከመረጠው ፓርቲ ጋር መቀጠል የሚችል ሠራዊት መሆን አለበት^›› ሲሉ በግልፅ ማስቀመጣቸው መልካም ነው፡፡ይህ አባባላቸው ፓርቲው የህዝብን ድጋፍ ማግኘት ባይችል መከላከያው የወደቀ ፓርቲን ለማዳን መስዋእትነትን መክፈል የለበትም ህዝብ ለመረጠው ፓርቲ ድጋፉን መስጠት አለበት ሲሉ በተዘዋዋሪ ማስረዳታቸው ለዲሞክራሲ መሰረት መልካም ጅምር ሲሆን መከላከያው እንደ ተቋም ህልውናውን ለማስቀጠል የፓርቲ ወገንተኛ አለመሆን መሰረታዊ ጉዳይ ነው ፡፡  

ዲሞክራሲ በሚሰፍንበት ወቅትም የሰብአዊ መብት ጥያቄዎችም በተሻለ ምላሽን ያገኛሉ ፤ ለሰብአዊ መብት ጥሰት ዋነኛው ምክንያት የዲሞክራሲ አለመኖር ነው፤ ዲሞክራሲ ቢኖር ዜጎች ትክክለኛውን ፍትህ ስለሚያገኙ የሰብአዊ መብታቸውና ክብራቸው አይደፈርም፡፡ የህግ የበላይነት በሰፈነባቸው ሃገራት የማንም ዜጋ መብትን ለመድፈር የሚነሳ የለም ፤ ስለዚህ ከሃገራችን ተጨባጭ ሁኔታ በምንመለከትበት ወቅት የዲሞክራሲ መስፈን ሊቀድም ይገባዋል ፤ አዲሱን ጠቅላይ ሚኒስትርን ዶ/ር አቢይን የመረጣቸው ፓርቲያቸው ነው እንጂ ህዝቡ ወጥቶ አይደለም፤ እስካሁን ድረስ በዲሞክራሲያዊ መንገድ ህዝቡ መሪዎቹን መርጦ አያውቅም ማለት ይቻላል ፤ አዲሱ ጠቅላይ ይህን እድል ሃገሪቱን ወደ ዲሞክራሲ ስርአት ለማሸጋገርና የዲሞክራሲ አባት ለመባል ትልቅ እድል ከእጃቸው ይገኛል ፡፡ 

አሁንም ቢሆን ገዢው ፓርቲም ሆነ ተቃዋሚዎች መጪው ምርጫ ሌሎቹም በርካታ ተቃዋሚ ፓርቲዎች ተሳትፈውበት በህዝብ ይሁንታ ብቻ ወደ ስልጣን የሚመጣበትን የፖለቲካ ስርአትን ከመመስረት ውጪ ሌላ አማራጭ የላቸውም ፤ በረጅም ግዜ ሃገሪቱን ሊያረጋጋና ቀጣይ የህዝብ የኢኮኖሚ ተጠቃሚነትን መፍጠርና ለወጣቶች የስራ እድልን በመፍጠር የተረጋጋ ሃገርን ለትውልድ የሚተላለፍ ዲሞክራሲያዊ የሆነና የህዝብ ድምፅ የሚሰማበት ስርአተ መንግስትን መገንባት ያሻል፡፡

2 Attachments

Click here to Reply or Forward 1.41 GB (9%) of 15 GB used Manage Terms - Privacy Last account activity: 3 minutes ago Details